Salon blanc #60
Brecht Heytens
& Luth Lea Roose
zaterdag 15 maart 2025
van 14:00 tot 22:00
tijdens de nacht van
de musea en de galerijen
in Oostende
In een oogwenk
De moderne mens blijkt het resultaat van een eeuwenlange evolutie. Talloze mensachtigen, in al hun verscheidenheid, gingen ons voor en deelden miljoenen jarenlang de aarde. Velen van hen verdwenen in de plooien van geschiedenis en er wordt aangenomen dat sinds de afgelopen 30.000 jaar slechts één mensachtige soort is overgebleven: homo sapiens. Onze oudste bekende voorouder, homo habilis, de ‘handige mens’, ontwikkelde zich ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden en dankt zijn naam aan de werktuigen die hij gebruikte. Zo’n 700.000 jaar later, rond 1,8 miljoen jaar geleden, trad homo erectus, de ‘rechtop lopende mens’, op het toneel. Maar als we onze plaats in de immense tijdsspanne van het bestaan van het mensdom beschouwen, blijkt onze aanwezigheid op aarde slechts een vluchtig moment. Een habbekrats in de eeuwigheid.
“In the grand tapestry of cosmic time, the human epoch is but a single stitch, yet within that stitch lies all the richness of our joys, sorrows, and discoveries.”
Alan Paige Lightman, natuurkundige, schrijver en sociaal ondernemer
In de kosmische tijdsspanne lijkt de aanwezigheid van de mens dus ‘peanuts’, niet meer dan een verwaarloosbare kleinigheid, een onbeduidend lachertje. Toch heeft de mensheid in die korte tijd op onze planeet een buitengewone evolutie doorgemaakt, met filosofische, technologische en maatschappelijke doorbraken die de wereld ingrijpend veranderd hebben. In wat wetenschappers het ‘Antropoceen’ noemen, staat de mens centraal, met zowel bewonderenswaardige als verwoestende gevolgen voor de aarde en het klimaat. Het is precies dit spanningsveld tussen nietigheid en betekenis dat Brecht Heytens en Luth Roose in deze tentoonstelling onderzoeken en een reeks nieuwe werken samenbrengen in de ruimtes van Salon blanc.
Centraal in de ruimte aan de straatkant, zweeft een lichtinstallatie die langs alle kanten zichtbaar is. Het is een schematische opstelling van hoe de aarde in een elliptische baan van 360 graden rond de zon beweegt. De ellips rond de zon is opgedeeld in twaalf delen, waar Brecht Heytens twaalf fluorescentielampen gemonteerd heeft. Die kleinere TL-lampen (TL = tube luminescent) representeren de aardas, de as die door de Noord- en de Zuidpool loopt, de as waar de aarde rondom zichzelf draait. De armatuur is daarenboven bekleed met gelijkvormige pindanoten. De in was gegoten nootjes lijken zacht en kwetsbaar in contrast met de felle lichtgevende buisjes. De pinda’s helpen als symbool om de zwaarte van de tijd te relativeren en om de menselijke tijdsspanne in harmonie met de kosmische tijdsschaal te brengen. Ergens bieden die apennootjes een geruststellend gedachte: zelfs als we ons onbeduidend voelen, kunnen onze acties betekenis dragen. Hoewel ook deze antropocentrische periode eindig is, herinneren ze ons eraan dat elke handeling hoop en rust kan brengen, door ons te verbinden met het grotere geheel van tijd en ruimte.
In de nabijheid van deze lichtgevende installatie brengt Luth Roose een klein schilderij met de contouren van een eend en een tegelvloer, een werk dat zowel een terugkeer als een vernieuwing markeert in haar artistieke praktijk. Hoewel haar recente werk zich vooral richtte op performance en woordkunst, brengt het schilderen haar terug naar de oorsprong van haar kunstenaarschap. Nu herontdekt ze dit métier, zoekend en experimenterend. Het schilderij ademt hoop, durf en moed, een ode aan het proberen, aan het ploeteren zonder angst voor tijdsverlies, aan het doen vanuit een drang, ongeacht het resultaat.
“Whatever happens, stay alive.
Don’t die before you really die.
Don’t lose yourself, don’t lose hope, don’t lose direction.
Stay alive with flesh and soul, with every cell of your body, with every fiber of your skin.
Live, learn, study, think, read, build, invent, create, speak, write, dream, design.
Stay alive, stay alive inside yourself, stay alive outside yourself, fill yourself with the colors of the world, fill yourself with peace, fill yourself with hope.
Stay alive with joy.
There is only one thing that you should not take away from life and that is life itself.”
Virginia Woolf, schrijfster en feministe
Luth Roose werkt met olieverf dat samengesteld uit pigmentpoeder en plantaardige olie en het gewicht van de kunstgeschiedenis in zich draagt. Ze werkt bewust met die eeuwenoude techniek omdat het schilderen uitdaagt en activeert. Het maakt de interne oordelende stem wakker, maar zorgt ook voor een intense stimulans om bij te leren, en al doende te ontdekken hoe het moet. Haar bewuste keuze is bijna een pleidooi om te willen leren en te leren kunnen, de tijd te nemen om te luisteren naar wat het hart, hoofd en buik willen zeggen, maar ook naar wat ze in de verf ziet gebeuren. Want er doemt uit de lagen verf wel degelijk een bepaalde vorm op: een bloem of een plant die naar de hoogte reikt. Ze ontstaan in het hier en nu vanuit haar geest of uit de verf, geschilderd op doek of op karton, een materiaal dat opgebouwd is uit meerdere lagen papier en in zekere zin contrasteert met het geladen gebruik van traag drogende olieverf.
Het thema van de tijd en haar vergankelijkheid, keert terug in de kleinere sculptuur van Brecht Heytens aan de wand: een metronoom met twee vormen in messing en een TL-buis geeft het ritme aan en tekent een ruimtelijke lijn in beweging. Een prefab lamp is al langer een kenmerkend element in zijn beeldende taal, moet worden geactiveerd en valt uiteindelijk stil, een symbool van beperking en vergankelijkheid. Het heeft zijn beperkingen en uitdagingen, terwijl die lichtlijn met een fijn mechaniekje zwenkt. Voor het gieten met koper en zink, zet hij als kunstenaar evenwel zijn eerste stappen: de groenten zijn avocado’s, wiens naamgeving stamt uit het Nahuatl, een inheemse taal uit Centraal-Amerika. Het woord ‘ahuacatl’ betekent zoveel als ‘teelbal’ en verschijnt hier in tweevoud. ‘Got You by the Balls’ zegt AC/DC: de natuur en het edelmetaal zullen uiteindelijk langer bestaan dan het aantal branduren van het licht. Je kan dus nog zo hard willen zwieren zwaaien, de natuur zal ons overstijgen. De kosmos overwint.
Deze tentoonstelling daagt ons uit om verleden, heden en toekomst te omarmen. Om de 24 uren van de dag, van dag op dag, 360 graden rondom rond, cyclisch en repetitief, steeds opnieuw te herdenken. Met hun werken, van de tikkende metronoom tot de reikende planten, herinneren de kunstenaars ons eraan dat wij als mens en mensheid, op deze kleine planeet in een ontzagwekkend heelal, de tijd niet alleen ondergaan, maar ook vormgeven. We spreken door wat we doen, en zien in wat we creëren, altijd verbonden met het grotere geheel van tijd en ruimte.